کابل تیلگراف – ۷ سنبله سال ۱۴۰۴ خورشیدی
وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان به پوهنتون‌های دولتی و خصوصی اعلام کرد که استادان پوهنزی‌های شرعیات و ثقافت اسلامی، تدریس ۶۷۹ کتاب درسی و چپترها ممنوع است و ارجاع یا استفاده از این کتاب‌ها در پوهنتون‌ها مجاز نیست.
وزارت تحصیلات عالی طالبان می‌گویند که این تصمیم بر اساس کمیته‌ای متشکل از روحانیون عضو طالبان، مقام‌های وزارت تحصیلات عالی عالی طالبان گرفته شده است.
بر اساس این ابلاغ که روز چهارشنبه ۴م سنبله طی نامه‌ای با امضای ضیاءالرحمان الاریوبی، معاون وزارت تحصیلات عالی طالبان، برای پوهنتون‌های خصوصی و دولتی افغانستان فرستاده شد، آمده است که کتاب‌های آموزشی و چپترهای پوهنتون‌ها «از لحاظ عقیدتی، فکری، فرهنگی، مذهبی و محتوای علمی» بررسی شدهاند و ۶۷۹ عنوان کتاب که در پوهنتون‌های سراسر افغانستان تدریس و مطالعه می‌شدند، به‌عنوان کتاب‌های مخالف شریعت اسلامی تشخیص داده شدند و استفاده از آن‌ها ممنوع است.
معاون وزارت تحصیلات عالی طالبان فهرست ۵۰صفحه‌ای این کتاب‌ها را هم برای مسئولان پوهتون‌ها فرستاده و تاکید کرده است که به‌جای آن‌ها، از کتاب‌هایی استفاده شود که «با دین اسلام در تضاد نباشند».
۱۸ واحد درسی خلاف شریعت
روز سه‌شنبه هم معاون وزارت تحصیلات عالی طالبان، در نامه‌ای جداگانه به پوهنتون‌های افغانستان، اسامی ۱۸ واحد درسی در پوهتون‌ها را که «در تضاد با شریعت اسلامی»اند و نباید تدریس شوند، اعلام کرد. به ضمیمه این نامه، فهرستی حاوی ۲۰۱ واحد درسی دیگر هم وجود دارد که در نامه آمده است این درس‌ها نیز «مشکلات نسبی» دارند و تحت بررسی‌اند.
برخی مضامینی که از برنامه درسی پوهنتون‌های افغانستان حذف شدهاند، عبارت‌اند از حقوق اساسی افغانستان، جنبش‌ها و جریان‌های سیاسی اسلامی، حکومتداری خوب، نظام‌های انتخاباتی، نظام سیاسی افغانستان، جنسیت و توسعه، حقوق بشر و دموکراسی، تحلیل قانون اساسی افغانستان، جهانی شدن و توسعه، تاریخ ادیان، جامعه‌شناسی زنان، آزار و اذیت جنسی، نقش زنان در ارتباطات عامه و چند مضمون دیگر مرتبط با فلسفه و زنان.
این سرفصل‌ها در برنامه درسی پوهنزی‌های حقوق و علوم سیاسی پوهنتون‌های خصوصی و دولتی افغانستان طی یک تا پنج واحد درسی تدریس می‌شدند و گذراندن آنان برای محصلین الزامی بود. با این حال وزارت تحصیلات عالی طالبان تدریس این دروس را «خلاف راهبرد امارت اسلامی و در تضاد با شریعت اسلامی» خوانده و تاکید کرده است که از برنامه درسی امسال حذف شوند.
نگرانی مسوولین پوهنتون‌های خصوصی
صدور دستور منع استفاده از ۶۷۹ عنوان کتاب درسی و چپترهای درسی در پوهنتون‌های افغانستان باعث تعطیلی همه رشته‌های تحصیلی می‌شود، چون تهیه کتاب جایگزین این کتاب‌ها زمان‌بر است و در حال حاضر برای بسیاری از آن‌ها جایگزینی وجود ندارد.
مسئول یکی از پوهنتون‌های خصوصی در کابل، به شرط محفوظ ماندن نامش، می‌گوید که این تصمیم وزارت تحصیلات عالی طالبان نظام تحصیلات عالی افغانستان را نابود و نهادهای آموزشی را فلج می‌کند. این فرد که بیش از ۱۰ سال در تدریس و مدیریت نهاد آموزشی سابقه دارد، افزود: «برای ۶۷۹ عنوان کتاب که بیشترشان منابع اصلی تدریس‌اند جایگزینی جز اینکه خود طالبان کتاب جدید بنویسند و منتشر کنند، وجود ندارد.»
به طور نمونه در پوهنزی حقوق پوهنتون کابل، تدریس کتاب‌های مانند «نگاهی موشکافانه به پدیده جهانی شدن»، اثر جان آرت شولت، «توسعه پایدار بین‌الملل»، اثر شمس‌السادات زاهدی، «حقوق بشر تطبیقی»، اثر عبدالرحمان سلیم، «ترمینولوژی سیاسی و روابط بین‌الملل»، اثر زکیه عادلی، «مبانی حقوق»، اثر نصرالله ستانکزی و ده‌ها عنوان کتاب دیگر از نویسندگان غربی و کشورهای اسلامی ممنوع شده است.
در پوهنزی تعلیم و تربیه هم تدریس ده‌ها مضمون و کتاب درسی از جمله «مبانی جامعه‌شناسی»، اثر بروس کوئن، «زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی»، اثر لوئیس کوزر،«جامعه‌شناسی سیاسی افغانستان»، اثر عبدالقیوم سجادی، «تاریخ فلسفه غرب»، اثر عبدالرحمان عالم و ده‌ها عنوان دیگر منع شده است.
در پوهنزی ژورنالیزم، کتاب‌هایی که محتوای سیاسی و دینی ندارند، هم در فهرست ممنوعه‌ها قرار گرفته‌اند. بیشتر این کتاب‌ها اثر نویسندگان غربی‌اند و برخی از آنان را هم نویسندگان افغان و ایرانی نوشته‌اند. به طور نمونه، کتاب «نظریه‌های روابط عمومی»، اثر کارل بوتان و وینسنت هزلتون، «ارتباطات سازمانی»، اثر کاترین میلر و «نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر»، اثر جورج ریترز از جمله کتاب‌های ممنوعه‌اند. پنج عنوان کتاب دیگر در مورد روزنامه‌نگاری آنلاین، روزنامه‌نگاری با موبایل و روزنامه‌نگاری تحقیقی نیز ممنوع شدهاند.
پیش از این وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان، صدها عنوان کتاب را از کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌های شهرهای بزرگ افغانستان از جمله کابل و هرات جمع‌آوری و اعلام کرد که چاپ، فروش، خرید و خواندن این کتاب‌ها ممنوع است. محتوای بیشتر کتاب‌هایی که وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان ممنوع اعلام کرده، مرتبط با زنان، حقوق بشر، دموکراسی، ادیان، تاریخ، فلسفه و هنر است.
طالبان از زمان بازگشت به قدرت، صدها استاد پوهنتون را به‌ویژه از پوهنزی‌های حقوق، علوم سیاسی، اقتصاد، روانشناسی، هنرهای زیبا، روزنامه‌نگاری و دیگر رشته‌ها به دلیل مخالفت با دیدگاه‌ها و ایدئولوژی این گروه، اخراج کردند.
ماموران وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان نیز هفته‌ای یک روز برای استادان پوهنتون از جمله استادان پوهنزی طب ، دو ساعت درس شریعت برگزار و در مورد اهمیت گذاشتن ریش و تبلیغ عقاید اسلامی در جریان تدریس صحبت می‌کنند.
