کابل ټیلیګراف – ۲۵ کب ۱۴۰۳ لمریز کال
د “اکپس” څېړنیز سازمان په یوه راپور کې ویلي، که څه هم ازبیکستان له طالبانو سره ښې اړیکې جوړې کړي او د بشري مرستو په برخه کې یې پانګونې ته لومړیتوب ورکړی، خو لا هم د دواړو لورو ترمنځ ځینې اختلافات موجود دي.
راپور زیاتوي، چې د کابل او تاشکند ترمنځ اختلافونه د ازبیکستان لهخوا د افغانستان د پوځي چورلکو غوښتنه، افغانستان کې د “ازبیکستان د اسلامي حرکت” ډلې د شتون ادعا، او پر امو سیند د قوشتیپې کانال د جوړېدو مسئلې ته ورګرځي.
سازمان همداراز وایي، ازبیکستان، له اسلامي امارت سره د تعامل تر څنګ، د لویدیځو هېوادونو سره د اړیکو پیاوړتیا ته هم پام کوي، او له همدې امله، په افغانستان کې د نجونو او ښځو د زدهکړو محدودیت ته مخالف دی.
طالبانو تر دې دمه، په دې اړه څه نه دي ویلي.
ازبیکستان او افغانستان اوږد تاریخ لري، او دواړه هېوادونه په بېلابېلو برخو کې اړیکې لري. له ۲۰۲۱ کال وروسته، کله چې طالبان بیا واک ته ورسېدل، ازبیکستان له اسلامي امارت سره تعامل ته دوام ورکړ، خو په عین حال کې یې له لویدیځو هېوادونو سره هم اړیکې وساتلې.
ازبیکستان له طالبانو سره د سوداګرۍ، بشري مرستو، او د ترانزیټ په برخو کې همکاري کړې، خو د ځینو موضوعاتو له امله یې اړیکې له ننګونو سره مخ دي. یو له دغو مسایلو څخه د افغانستان د هغه پوځي چورلکو مسئله ده، چې د پخواني حکومت د نسکورېدو پر مهال ازبیکستان ته انتقال شوې. طالبان له ازبیکستانه د دغو چورلکو بېرته ستنول غواړي، خو تاشکند تر اوسه په دې اړه اقدام نه دی کړی.
بل مهم اختلاف، په افغانستان کې د “ازبیکستان د اسلامي حرکت” ډلې د شتون ادعا ده، چې ازبیکستان یې د خپل امنیت لپاره ګواښ بولي. طالبان دا ادعاوې ردوي او وایي، هېڅ ترهګریزې ډلې ته یې په افغانستان کې فعالیت ته اجازه نه ده ورکړې.
همداراز، پر امو سیند د قوشتیپې کانال جوړېدل یو بله مسئله ده، چې د دواړو هېوادونو ترمنځ یې د اختلافاتو زمینه برابره کړې. دا کانال د افغانستان د کرنیزو ځمکو د اوبو لګولو لپاره جوړېږي، خو ازبیکستان اندېښنه لري، چې دا به د دوی د اوبو سرچینې کمې کړي.
سربېره پر دې، ازبیکستان د افغانستان د نجونو د زدهکړو محدودیت ته هم مخالف دی، ځکه چې دا چاره د نړیوالو مرستو جلبولو ته زیان رسوي، او ازبیکستان غواړي، چې د لویدیځو هېوادونو سره خپل اقتصادي او دیپلوماتیک تعاملات وساتي.
سره له دې، ازبیکستان هڅه کوي، له طالبانو سره ښې اړیکې وساتي، خو یاد شوي اختلافات لا هم د کابل او تاشکند ترمنځ یو لړ ننګونې را ولاړوي. تر اوسه طالبانو په دې اړه رسمي دریځ نه دی څرګند کړی.
